Ostatnie dni sierpnia 1939 roku wyglądały podobnie jak teraz, były ciepłe i słoneczne. Lecz nadszedł 1 września. Sokólszczyzna podczas wojny obronnej również spełniła swój obowiązek i wysłała do walki swych najlepszych synów.
Już 1 września przeleciały nad Sokółką trzy niemieckie samoloty zwiadowcze. Następnego dnia, z samego rana, władze miejskie ogłosiły mobilizację. Była ona przeprowadzana bardzo chaotycznie i w wielkim zamieszaniu. Pierwsza mobilizacja rezerwistów odbyła się już w sierpniu i większość powołanych sokółczan została skierowana do Wilna, lub okolice. Ci, którzy zostali zmobilizowani 2 września, w większości trafiali do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. Za pokwitowaniem i z wydaniem bonów, mobilizowano również konie, wozy, samochody i rowery. Na potrzeby SGO „Narew”, na podmiejskich łąkach zebrano około 300 koni.
4 września na dzisiejszym Zielonym Osiedlu zorganizowano szpital polowy, a sokólscy harcerze przekazali na jego potrzeby namiot. 7 września nad Sokółką przeleciał kolejny niemiecki samolot, lecz tym razem nie w celach zwiadowczych. Piloci Luftwaffe ostrzelali dworzec PKP i zrzucili bombę, która dzięki Bogu nie wybuchła, lecz od ostrzału zginęło czterech żołnierzy Wojska Polskiego. Byli to Stefan Klimowicz z Wron, gmina Ejsmonty Wielkie, kpr. Kazimierz Mackała, Aleksander Olechnowicz i Antoni Hanusewicz. Zostali oni pochowani na cmentarzu w Sokółce.
17 września, gdy Sowieci wbili Polsce nóż w plecy, Niemcy wkroczyli do Sokółki. Czołgami, samochodami, konno i na rowerach wjechali od ulicy Białostockiej. Żydzi, którzy z radia i prasy słyszeli o niemieckim antysemityzmie, pozamykali się w domach. Niemcy jednak kazali im wychodzić, otwierać sklepy i witać niemieckie wojsko.
Niemcy nie zdążyli pokazać swojej bestialskiej twarzy. W Sokółce byli tylko trzy dni, a później wkroczyli tu sowieci...
* * *
Sylwetki niektórych Sokółczan walczących podczas kampanii wrześniowej:
Stanisław i Konstanty Kalinowscy: Oficerowie Wojska Polskiego z rodu Kalinowskich z Sokółki [FOTO];
Mieczysław Miączyński, Stanisław Zarzycki, Adam Grabowski: Bohaterowie Września 1939 [FOTO];
Generał Nikodem Sulik: Historia generała Nikodema Sulika;
Dominik Aniśko: Waleczne i religijne życie Dominika Aniśko;
Wacław Fiedorowicz: Walczył podczas kampanii wrześniowej i uniknął śmierci w Katyniu – historia Wacława Fiedorowicza.
(edh)