Rodzina Kalinowskich osiedliła się w Sokółce w latach dwudziestych XIX w. Posiadała dom przy ul. Grodzieńskiej 24 aż do roku 1979, do momentu wywłaszczenia. Pierwszym właścicielem tej nieruchomości, wymienianym w dokumentach miejskich miasta Sokółka z 1832 r., był Jan Kalinowski, kapitan b. Wojsk Polskich. Kalinowscy byli także krewnymi znanych lotników – braci Lewoniewskich z Sokółki, ponieważ babcia Józefa i Zygmunta Lewoniewskich, Katarzyna Biziuk, była z domu Kalinowska. Członkowie rodziny Kalinowskich z Sokółki wzięli udział w walkach o odzyskanie Niepodległości przez Polskę w latach 1918-1920, ponownie też stanęli do walki w jej obronie w 1939 r.
Przedstawiam kolejno sylwetki oficerów z tej rodziny.
Konstanty Kalinowski urodził się w Sokółce 2 października 1898 r. jako syn Konstantego i Jadwigi z d. Naruszewicz, która była córką powstańca z 1863 r., Pawła Naruszewicza. W czasie I wojny światowej Konstanty Kalinowski przebywał w Rosji w Riazaniu, gdzie zdał maturę. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej powrócił w 1918 r., pomimo wielu przeszkód, do Sokółki i wstąpił do POW. Na własne oczy widział okrucieństwa rewolucji bolszewickiej i wiedział jakim zagrożeniem jest ona dla odbudowującej swoją niepodległość Polski. Aresztowany przez Niemców w Sokółce w listopadzie 1918 r. razem ze swoim bratem Stanisławem i innymi członkami POW, zdołał uciec z aresztu i przez linie niemieckie dotarł do Łap. Tam został skierowany do majątku Pietkowo, do tworzącego się oddziału kawalerii Wojska Polskiego, który w grudniu 1918 r. otrzymał nazwę 10 Pułku Ułanów z dodaną późniejszą nazwą Litewskich, ponieważ większość żołnierzy pochodziła z terenów b. Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Od 1919 r. ułan Konstanty Kalinowski wraz ze swoim pułkiem walczył z bolszewikami na Białorusi, następnie w wojnie 1920 r. W 10 Pułku Ułanów Litewskich, który od 1922 r. stacjonował w Białymstoku Konstanty Kalinowski służył do 1939 r., awansując na kolejne stopnie wojskowe. W 1934 r. otrzymał stopień rotmistrza. Przez 20 lat służby w pułku zajmował jako oficer różne stanowiska. Ukończył w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu kurs dowódców szwadronów. Odbył też kursy specjalistyczne w Ministerstwie Spraw Wojskowych w Warszawie. W 1938 r. zawarł związek małżeński z Marią Maftyniuk, która była nauczycielką w gimnazjum w Białymstoku. Zginęła ona w trakcie bombardowania Warszawy we wrześniu 1939 r. podczas ewakuacji dzieci szkolnych.
W lipcu 1939 r. rtm. K. Kalinowski oddelegowany został do Ministerstwa Spraw Wojskowych do Warszawy. Brał udział w kampanii wrześniowej, która do końca życia pozostała mu w pamięci, kiedy po agresji niemieckiej nastąpiła sowiecka. Brał udział w walkach, przebijając się na południe Polski zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza. Przedarł się do Rumunii, gdzie został internowany. Stamtąd udało mu się dostać do Francji do odtwarzającego się Wojska Polskiego. Przed kapitulacją Francji w czerwcu 1940 r. rtm. Kalinowski przeprowadził ponad 60 polskich żołnierzy do francuskiego portu, gdzie nastąpiła ewakuacja do Wielkiej Brytanii. Tam otrzymał przydział do pociągów pancernych w Szkocji w I Korpusie Polskich Sił Zbrojnych. W trakcie wojny nie zapomniał o swoich kolegach z pułku, którzy znajdowali się w niemieckiej niewoli, przesyłając im poprzez Czerwony Krzyż paczki z pomocą.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, ponieważ nie mógł wrócić do Polski. Tam się ponownie ożenił z Nettą Forsyth. W 1964 r. na wniosek b. dowódcy Podlaskiej Brygady Kawalerii gen. bryg. Ludwika Kmicic- Skrzyńskiego awansowany został przez gen. Władysława Andersa do stopnia majora WP.
Do Polski Konstanty Kalinowski powrócił na stałe dopiero w 1984 r. i zamieszkał w Sokółce . Zmarł w 1988 r. i pochowany został na cmentarzu parafialnym w Sokółce, w rodzinnym grobie. W latach 1918-1945 major Konstanty Kalinowski otrzymał odznaczenia polskie, francuskie i brytyjskie, w tym Krzyż Walecznych od gen. Władysława Sikorskiego.
Stanisław Kalinowski młodszy brat Konstantego urodził się w Sokółce 8 listopada 1900 r. jako syn Konstantego i Jadwigi z d. Naruszewicz. W Sokółce ukończył szkołę podstawową, a w Białymstoku szkołę średnią. W listopadzie 1918 r. został w Sokółce aresztowany przez Niemców razem ze swoim bratem Konstantym oraz innymi członkami POW. Ze względu na młody wiek został zwolniony. Bratu Konstantemu udało się uciec. Pozostałych pięciu członków POW Niemcy rozstrzelali.
W 1919 r. po włączeniu Sokółki do Polski Stanisław Kalinowski rozpoczął pracę w Kasie Skarbowej w Sokółce. W maju 1920 r. wstąpił jako ochotnik do WP i otrzymał przydział do 42 Pułku Piechoty. Brał udział w Bitwie Warszawskiej i kampanię 1920 r. zakończył razem ze swoim pułkiem na Polesiu, koło Łunińca. W wojsku pozostał do 1922 r., gdzie ukończył kurs podoficerski i otrzymał stopień plutonowego. Po zakończeniu służby wojskowej pracował jako urzędnik w Izbie Skarbowej w Grodnie i w Białymstoku.
W 1932 r. zawarł związek małżeński z Zofią Czekotowską, pochodzącą ze starej kresowej rodziny. Pracując w Białymstoku, udzielał się w różnych organizacjach patriotycznych. Był sekretarzem Zarządu Wojewódzkiego Ligi Morskiej i Kolonialnej w Białymstoku. Otrzymał Medal XV Lecia Odzyskania Morza. Ukończył także kurs Komendantów Obrony Przeciwlotniczej Gmachów. W okresie międzywojennym odznaczony został Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości oraz Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.
W sierpniu 1939 r. plut. rez. WP Stanisław Kalinowski zmobilizowany został do 5 Pułku Piechoty Legionów w Wilnie. W momencie agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. plut. Stanisław Kalinowski znajdował się razem ze swoją jednostką w Wilnie. Wobec przeważającej przewagi nowego najeźdźcy, po krótkich walkach odwrotowych, razem z innymi żołnierzami WP, chcąc uniknąć sowieckiej niewoli, przekroczył granicę litewską, gdzie został internowany. W grudniu 1939 r. uciekł z obozu internowania i przybył do Sokółki, gdzie przebywała jego żona i córka. Zagrożony aresztowaniem przez NKWD w tym samym miesiącu uciekł do Generalnej Guberni, przekraczając nielegalnie pod Małkinią granicę niemiecko-sowiecką. Podjął pracę w Warszawie, następnie w Tarczynie. Do Sokółki powrócił w 1941 r. po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. W lipcu 1942 r. został zaprzysiężony przez inż. Mazurkiewicza do ZWZ, późniejszej AK. Przybrał pseudonim „Świda".
W zabudowaniach Stanisława Kalinowskiego w Sokółce przy ulicy Grodzieńskiej 24 dowództwo Obwodu AK Sokółka zorganizowało punkt przerzutowy dla „spalonych” żołnierzy konspiracji. W okresie akcji „Burza” zmobilizowany został do 7 kompanii w III batalionie spieszonego 1 Pułku Ułanów. Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Sokółki Stanisław Kalinowski w listopadzie 1944 r. został aresztowany przez sowiecką bezpiekę i razem z innymi z tych terenów przewieziony do więzienia w Białymstoku, a następnie wywieziono go do obozów internowania w Ostaszkowie i w Riazaniu.
Do Polski powrócił w 1946 r. i zamieszkał w Sokółce razem ze swoją żoną i córką. Wielokrotnie po wojnie był wzywany na przesłuchania do UB. Zawsze potrafił zachować się godnie. Do 1970 r., do przejścia na emeryturę, pracował w Sokółce jako księgowy w PSS „Społem” oraz GS „Samopomoc Chłopska”. W 1991 r. odznaczony został przez Prezydenta RP Krzyżem za udział w wojnie 1918-1920 oraz został awansowany do stopnia podporucznika Wojska Polskiego.
Stanisław Kalinowski zmarł w 1993 r. i pochowany został na cmentarzu parafialnym w Sokółce w rodzinnym grobie.
Wacław Zawadzki urodził się 9 maja 1912 r. w Sokółce jako syn Hieronima i Marii z Kalinowskich. Był siostrzeńcem Konstantego i Stanisława Kalinowskich. Jego ojciec Hieronim był inżynierem kolejnictwa i zmarł w Rosji w 1917 r. Wacław wychowywał się w Sokółce, gdzie ukończył szkołę podstawową. Następnie dostał się do Korpusu Kadetów w Rawiczu. Po ukończeniu Korpusu Kadetów rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu, którą ukończył w 1934 r., otrzymując stopień podporucznika Wojska Polskiego. Otrzymał przydział do 6 Dywizjonu Artylerii Konnej we Lwowie. Tam poznał swoją przyszłą żonę Helenę z d. Hałkowską. Rodzina jego żony brała udział w walkach o Lwów w latach 1918-1920.
We wrześniu 1939 r. por. Wacław Zawadzki brał udział w walkach z Niemcami i z sowietami. Pod koniec września dostał się do sowieckiej niewoli, z której uciekł. Do 1940 r. ukrywał się we Lwowie, jednak zagrożony aresztowaniem wyjechał na fałszywych papierach do Bielska Podlaskiego, gdzie mieszkał razem z żoną do końca wojny. W okresie okupacji niemieckiej jako oficer zawodowy należał do Armii Krajowej w Obwodzie Bielsk Podlaski.
Po zakończeniu wojny wyjechał do Gdyni, gdzie mieszkał aż do swojej śmierci w 1986 r. Często odwiedzał Sokółkę, gdzie pochowana została jego matka Maria z Kalinowskich Zawadzka. Porucznik WP Wacław Zawadzki pochowany został w Gdyni.
Konstanty i Stanisław Kalinowscy oraz ich siostrzeniec Wacław Zawadzki pochodzili z patriotycznej polskiej rodziny i pamiętali o swoim przodku Pawle Naruszewiczu, powstańcu z 1863 r. Walczyli o odzyskanie przez Polskę niepodległości i bronili jej w chwili zagrożenia. Uważali to za obowiązek, o którym się nie dyskutuje, tylko się wypełnia.
Piotr Horsztyński
wnuk Stanisława Kalinowskiego
Na zdjęciach w fotogalerii poniżej:
plutonowy Stanisław Kalinowski w 1922 r.
por. Wacław Zawadzki na manewrach pod Lwowem
ppor. Wacław Zawadzki
rtm. Konstanty Kalinowski w 1936 r.
rtm. Konstanty Kalinowski, oficer 10 Pułku Ułanów Litewskich 1934 r.
Stanisław Kalinowski, lata trzydzieste XX w.