W miejscu, gdzie wznosiły się koszary, po wojnie powstała dzielnica mieszkaniowa. Czytaj jak Sobaczyńce stały się Osiedlem Zielonym.
W lipcu 1944 r. Niemcy wycofując się z Sokółki, spalili budynki koszarowe. Zniszczenia były tak duże, że nie można było ich dalej użytkować. Tama na zalewie została wysadzona, a woda spuszczona.
Koszary składały się z czterech dużych, murowanych, 2-piętrowych budynków, w których stacjonowało wojsko. Budynek numer 2 spalił się w okresie międzywojennym i został całkowicie rozebrany. W latach 50-tych obok jego posadowienia, od strony wschodniej, urządzono strzelnicę. Dziś w miejscu tego budynku są garaże oraz magazyn sprzętu medycznego, zmodernizowany w 2008 r. na mieszkania komunalne.
Budynek numer 1, mający ściany w dobrym stanie technicznym, został w 1960 r. wyremontowany i zmodernizowany. Powstał duży, wielorodzinny blok mieszkalny dla 64 rodzin. Budynek ten otrzymał adres Kryńska 48 a. Około roku 1970 zmieniono jego adres na Osiedle Zielone 4. Prostopadle do tego budynku wybudowano nowy blok mieszkalny numer 5, w którym zlokalizowano kotłownię ogrzewającą oba wymienione budynki. Wodę pozyskiwano z lokalnej studni głębinowej. Ścieki odprowadzane były do rowu melioracyjnego na łąki uroczyska „Pognoje”. Był to początek istnienia Osiedla Zielonego.
Budynek numer 4, w części południowej, został wyremontowany i w latach 50-tych stacjonowało w nim Wojsko Ochrony Pogranicza. Po opuszczeniu go przez WOP, został zaadoptowany na oddział zakaźny i pediatryczny Szpitala Powiatowego oraz przychodnię przeciwgruźliczą. Dyrektorem tego szpitala w latach 60-tych był doktor Kalicki. Budynek szpitalny ogrzewany był z własnej kotłowni. Ścieki ze szpitala trafiały również do rowu otwartego. Fakt ten był stale krytykowany przez mieszkańców, a szczególnie użytkowników łąk uroczyska „Pognoje”. W 2000 r. oddziały szpitalne zostały przeniesione do szpitala na ul. Sikorskiego. Budynek pokoszarowy bez zabezpieczenia uległ dewastacji i dziś stanowi ruinę.
Budynek numer 3 był w całkowitej ruinie. W roku 1967 ruiny zostały usunięte i na jego miejscu wybudowano bloki mieszkalne Nr 9 i 10 administrowane przez ZGM oraz 11 i 12 administrowane przez Spółdzielnię Mieszkaniowa.
Na zdjęciu po prawej: Rok 1967. Na pierwszym planie blok Nr 9 w budowie. Drewnianym, ażurowym parkanem, ogrodzony był plac budowy, na którym stał budynek koszarowy. Na drugim planie blok mieszkalny Nr 5. Na jego dachu widoczny komin kotłowni osiedlowej, zlokalizowany w suterynie tego budynku. Na pierwszym planie resztki transzei wojskowej. To pozostałość po placu ćwiczeń Armii Czerwonej. Dziś w tym miejscu stoi kościół pw. Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej. Plac ten był wspólnotą wiejską mieszkańców Kamionki Nowej. Mieszkańcy wsi wyrazili zgodę na wydzielenie ze wspólnoty udziału Skarbu Państwa, wiedząc, że grunt zostanie przeznaczony pod budowę nowej świątyni. Wykonując uchwałę Rady Miasta i Gminy, Urząd MiG przekazał grunt na rzecz parafii pw. Św. Antoniego, która zabiegała o budowę kościoła.
Na zdjęciu po prawej: Widok bloku Nr 6, 1967 rok. Na drugim planie blok Nr 9 w budowie. Magazyn przedsiębiorstwa budowlanego stoi na miejscu po byłym budynku koszarowym, którego ruiny uprzątnięto przed rozpoczęciem budowy. Blok Nr 9 oddany został do użytku bez urządzeń sanitarnych, które lokatorzy montowali na własny koszt. Był to tzw. budownictwo oszczędnościowe. Pomimo tych utrudnień ludzie byli zadowoleni, że otrzymali własny kąt.
Na zdjęciu z lewej: 1967 rok. Na pierwszym planie bloki mieszkalne Nr 6 i 7. W głębi największy blok na Osiedlu Zielonym Nr 4. Przed blokami pozostałości fundamentów po budynku koszarowym.
Po oddaniu do użytku bloków mieszkalnych Nr 4 i 5 przez kilka lat nic nie budowano na Osiedlu. Pod koniec lat 60-tych wybudowano kolejno bloki 6, 7 i 8. Do ogrzania mieszkań wykorzystywano kotłownię funkcjonującą w bloku Nr 5. Rozwój miasta wymuszał na władzach konieczność dalszego zabezpieczania mieszkań dla osób pragnących podjąć pracę w Sokółce. Pomimo to, że Osiedle było oddalone od centrum miasta o 3 km, zdecydowano się na kontynuowanie budownictwa mieszkaniowego. Powstały dalsze cztery bloki oznakowane Nr 9, 10, 11 i 12. Znaczny przyrost liczby mieszkań spowodował, ze kotłownia nie pokrywała zapotrzebowania na ciepło i pomieszczenia były niedogrzane. Ciepłą wodę do celów domowych mieszkańcy uzyskiwali indywidualnie z urządzeń elektrycznych, służących do podgrzewania wody.
W latach 1961- 63, w miejscu, gdzie wcześniej znajdowało się kasyno garnizonowe wybudowano gmach Zespołu Szkół Zawodowych z dużą halą sportową, internatem, stołówką i warsztatami do zajęć praktycznych. Szkoła oddana do użytku 1 września 1963 r. kształciła młodzież na potrzeby Zakładów Stolarki Budowlanej, Spomaszu i Państwowego Ośrodka Maszynowego.
W 1965 roku podjęto decyzję o budowie dużej szkoły podstawowej Nr 3 wraz z salą gimnastyczną. Budowę szkoły zlokalizowano na miejscu budynku sztabu, którego ruiny usunięto (patrz zdjęcie z 1960 roku, z prawej). Szkoła, w ówczesnym czasie najnowocześniejsza w Sokółce, została oddana do użytku 16 sierpnia 1968 roku (zdjęcie poniżej z lewej). Pierwszym dyrektorem szkoły była Stanisława Zalewska. Za salą gimnastyczną szkoły, wysoka skarpa kryje pod ziemią ruiny piwnic koszarowych. Szkoła przyjęła młodzież z ul. Kryńskiej, Osiedla Zielonego oraz wsi Szyszki, Drahle, Kamionka Nowa, Wojnachy i Kurowszczyzna. 8 maja 1975 r. nadano jej imię Walerego Wróblewskiego.
W budynku szkoły znalazła też lokum Szkoła Przysposobienia Rolniczego pod kierownictwem Kazimierza Wołyńca, która z czasem przemianowana na Zasadniczą Szkołę Rolniczą, dała początek Zespołowi Szkół Rolniczych.
Osiedle Zielone zamieszkiwały młode małżeństwa. Po załatwieniu problemu szkoły pozostał do rozwiązania nie mniej kłopotliwy problem przedszkola. W bloku Nr 4 rodzinę Kondrusiewiczów przeniesiono do innego lokalu, a w ich mieszkaniu urządzono 2-oddziałowe przedszkole. Przedszkole to rozpoczęło funkcjonowanie w 1969 r. W latach 80-tych wybudowano w parku nowe przedszkole.
Koszary były otoczone drewnianymi domami mieszkalnymi, przeznaczonymi dla kadry zawodowej oficerskiej i podoficerskiej. Po wojnie domy te uległy rozbiórce. Z uzyskanego materiału rozbiórkowego wybudowano m. in. Szkołę Podstawową w Kuźnicy.
Osiedle Zielone przechodziło różne etapy swojego rozwoju po 1960 roku. Na początku lat 60-tych, gdy brakowało w mieście mieszkań, a ludności stale przybywało, ważnym był fakt zdobycia jakiegokolwiek lokum. Nie brano pod uwagę braku sklepów, usług, szkoły, przedszkola, kościoła i znacznego oddalenia od centrum miasta. Młodzież szkolna w drodze do szkoły musiała pokonywać niebezpieczny przejazd kolejowy. Starania mieszkańców o kładkę nad torami kolejowymi nie zostały spełnione do dnia dzisiejszego. Był jeden sklep z podstawowymi artykułami spożywczymi. Wszystko inne trzeba było kupić w mieście i przynieść do domu. Społeczeństwo nie dysponowało samochodami. Nie było komunikacji publicznej. Nie było żadnych usług. Bloki na Osiedlu Zielonym stanowiły jedynie sypialnię.
(mab)