"Kiedyś w internecie znalazłem zdjęcia z Sidry. Na jednym jest stary młyn (dziś ruiny), a na dwóch kolejnych - synagoga w Sidrze. Ciekaw jestem, gdzie stała?" - pisze nasz Czytelnik.
W pracy "Bożnice Białostocczyzny" autorstwa Tomasza Wiśniewskiego (Białystok, 1992) znaleźliśmy taką oto informację: "Główne skupisko domów i placów żydowskich znajdowało się wokół rynku oraz w sąsiedztwie głównej, drewnianej bożnicy (były także dwa niewielkie prywatne domy modlitwy). W rejonie bożnicy mieszkał rabin i znajdowała się łaźnia żydowska". Według Wiśniewskiego, dzielnica żydowska znajdowała się w północno-zachodniej części miejscowości, za rzeką Sidrą.
Synagoga wybudowana została w XVIII wieku (według informacji podanych w Wikipedii była gotowa w 1783 roku), a jej powstanie współfinansował Ignacy Potocki, zainteresowany rozwojem gospodarczym Sidry. "Był to prosty, drewniany budynek, kryty dwukondygnacyjnym łamanym dachem. Szczyty potraktowane zostały ozdobnie. Dach był kryty gontem. (...) Sala główna obudowana przybudówkami - babińcami od strony południowej i północnej. (...) Obiekt został spalony przez Niemców w 1941 roku" - pisze Wiśniewski.
Ostatnim znanym rabinem w Sidrze był Mosze Gerszon Mowszowicz, urodzony w 1855 roku w Dąbrowie Grodzieńskiej. W 1921 roku na 897 mieszkańców w Sidrze żyło 455 Żydów. Po 17 września 1939 roku w miejscowości przebywało 520 starozakonnych.
Pierwsze z prezentowanych poniżej zdjęć pochodzi z czasów I wojny światowej i przedstawia młyn na Sidrze. Dziś można oglądać tylko jego ruiny, wjeżdżając do Sidry od strony Makowlan.
(is)
Synagoga i młyn wodny w Sidrze: