Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), inaczej czosnek cygański lub cebula czarownic, to roślina, której właściwości odkryto już w starożytności.
Starogermańska legenda głosi, że był on pierwszym posiłkiem niedźwiedzi po przebudzeniu się ze snu zimowego (stąd nazwa rośliny). Doszli więc do wniosku, że skoro czosnek wzmacnia niedźwiedzia, to jest w stanie wzmocnić również człowieka.
Czosnek niedźwiedzi rośnie dziko w runie wilgotnych lasów liściastych, często w postaci rozległych łanów. Jest również uprawiany. Jadalne są wszystkie części rośliny.
Roślina, o charakterystycznym delikatnym czosnkowym posmaku, ceniona jest ze względu na właściwości zdrowotne oraz walory smakowe.
Czosnek niedźwiedzi ma właściwości naturalnego antybiotyku. Jego spożywanie wpływa oczyszczająco i wzmacniająco na osłabiony zimą organizm. Działa silnie bakteriobójczo, obniża ciśnienie krwi, wspomaga serce, miażdżycy, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Najsilniejsze działanie ma zebrany wcześnie, przed kwitnieniem.
Gatunek wymieniany jest w czerwonych księgach roślin zagrożonych w Europie Wschodniej: Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi, Ukrainy oraz w licznych obwodach i republikach zachodniej i południowej Rosji.
W Polsce od 2004 r. objęty jest częściową ochroną gatunkową. Uznawany jest za gatunek ustępujący. Umieszczony został na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006).
Czosnek niedźwiedzi - w lesie na naturalnych stanowiskach jest częściowo chroniony. Na szczęście jego sadzonki można bez problemu kupić na straganach czy w centrach ogrodniczych. Dzięki temu czosnek niedźwiedzi można uprawiać w ogródku albo na działce i cieszyć się pierwszymi, naturalnymi nowalijkami - czytamy na bialystok.lasy.gov.pl.
W internecie aż roi się od przepisów z wykorzystaniem czosnku niedźwiedziego. Jego liście nadają się do wielu potraw. Drobno posiekanie liście można wymieszać z masłem (dodać inne zioła) i użyć jako "smarowidła" do chleba lub grzanek. Można je dodać również do jajek, a także przyrządzić pesto lub ugotować zupę krem.
opr. (mby)