Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku prowadzi w swoich mediach społecznościowych serię „Zabytek na dziś”. A więc co łączy kościół w Lipsku, świątynię w Sztabinie i białostocką archikatedrę?
REKLAMA
Autorem projektu kościoła lipskiego był Adam Piotrowski z Siedlec, projektant eklektycznego kościoła w Augustowie i neogotyckiej świątyni w Sztabinie, z którym kościół lipski ma wiele cech wspólnych.
Obie te budowle, wzniesione z czerwonej cegły i ozdobione tynkowanym detalem, pozostają w nurcie tzw. gotyku wiślano-bałtyckiego wyznaczonym przez twórczość Józefa Piusa Dziekońskiego. W swoich realizacjach Piotrowski wzorował się na dziełach tego artysty.
Wzorem dla kościołów w Lipsku i Sztabinie była białostocka archikatedra, ukończona w 1905 r.
Zdjęcia - WUOZ w Białymstoku:
REKLAMA
Król Stefan Batory założył w 1582 r. parafię rzymskokatolicką w Lipsku i włączył ją do dekanatu grodzieńskiego w diecezji wileńskiej. W tym czasie wybudowano w Lipsku drewniany kościół, w którym przechowywane były akty nadania praw magdeburskich. Pożary dwukrotnie zniszczyły lipskie kościoły (w 1737 r. i 1857 r.). Po upadku powstania styczniowego (1863 r.) kościół i parafia stają się przedmiotem prześladowań ze strony Rosjan. 5 grudnia 1875 r. car Aleksander II wydaje rozkaz zamknięcia kościoła rzymskokatolickiego w Lipsku i zlikwidowania parafii. Przez 30 lat mieszkańcy Lipska i okolic korzystali z posługi duszpasterskiej w parafii Krasnybór.
W 1905 r. car Mikołaj II ogłosił edykt tolerancyjny i amnestię za przekonania religijne. W 1906r. pozwolono na wznowienie parafii i budowę kościoła.
Budowa kościoła to wspólny wysiłek wszystkich. Prace przygotowawcze rozpoczęły się jesienią 1905 r. kiedy to przystąpiono do ścinania drzew we wsi Jasionowo potrzebnych przy budowie kościoła, plebani i na rusztowania. Rozpoczęto również wydobycie gliny do wyrobu cegieł, we wsi Rogożyn Nowy. Organizowano cegielnię i gromadzono formy do wyrobu cegieł, których ręczna produkcja ruszyła na wiosnę 1906 r. Świątynię wznoszono wspólnymi siłami. Ustalono, iż jedna osoba z każdej rodziny będzie pracowała przy budowie. Pracowali mieszkańcy Lipska oraz mieszkańcy poszczególnych wsi. Mury pięły się w górę więc ludzie ustawiali się na drabinach i podawali cegły jedni drugim, gdy było jeszcze wyżej cegły noszono na plecach na specjalnych drewnianych koziołkach. Budowa kościoła w stylu neogotyckim według planów Adama Piotrowskiego trwała do 1914 r.
2 sierpnia 1914 r. lipska świątynia została konsekrowana i wybrano nazwę „Kościół Rzymsko-Katolicki pw. Matki Bożej Anielskiej”. Kościół i parafia trwają teraz już nieprzerwanie.
Nowo wzniesiona świątynia w czasie I wojny światowej zostaje w znacznym stopniu zniszczona. Liczne uszkodzenia murów, od pocisków, wymagają szybkiej naprawy. Obudowa kościoła zostaje zakończona w 1925 r. - podaje strona kulturalipsk.pl.
opr. (orj)