Wczoraj minęła 420. rocznica fundacji parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Sokółce. Dziś jest to parafia pw. św. Antoniego.
W wielu publikacjach pisze się, że parafia powstała w 1565 roku z inicjatywy króla Zygmunta Augusta. Na potwierdzenie tego faktu nie ma jednak żadnego dokumentu. Pierwsze oficjalne pismo wymienia bowiem datę 6 stycznia 1592 roku. Wynika z niego, że kościół w Sokółce już istniał. Ale od kiedy? Wymienia się także nazwisko pierwszego (?) plebana sokólskiego. Obecny ksiądz Stanisław Gniedziejko jest 37. proboszczem w historii parafii.
Wiadomo, że kościół był drewniany, kryty gontem. Jego beneficjum stanowiły: 3 włóki gruntu w Gołębiowszczyżnie koło Kamionki Starej, 4 włóki gruntu w Plebanowcach koło Kurowszczyzny, 20 morgów placu kościelnego. Łącznie było to 7 włók, tj. około 120 ha. W latach 1592 – 1620 proboszczem parafii był ks. Maciej Nabrda, pierwszy znany pleban sokólski.
Prawdopodobnie świątynia ta stała w miejscu, gdzie dziś wznosi się krzyż misyjny, na placu przed kościołem. Drewniany budynek spłonął doszczętnie latem 1796 roku.
Przytaczamy fragment przywileju króla Zygmunta III Wazy:
"Zygmunt Trzeci, z Łaski Bożej Król Polski, Wielkie Xiąże Litewskie, Ruskie, Pruskie, Żmudzkie, Mazowieckie, Inflanckie. A Szwedzki, Godski, Wandalski, Dziedziczny Król.
Oznaymuyemy tedy Listem Naszym, którym wiedzieć należy wszystkim wobec y każdemu z osobna. Wnoszona była do Nas prośba imieniem wielebnego Xiędza Macieja Nabrdy, Plebana Sokólskiego, abyśmy List niżej pisany z ksiąg Kancellaryey Naszey na kształt (yako nazywayą) vidimus [łac. widzieliśmy] wydać rozkazać raczyli: Którego tedy Listu tryb z Słowa w Słowo po Tytule Naszym takowy idzie. Oznaymuyemy tym Listem Naszym, którym wiedzieć należy wszystkim wobec i każdemu z osobna: iż gdy przełożył Nam Przewielebny w Chrystusie Oyciec Benedykt Woyna Biskup Wileński imieniem Wielebnego Xdza Macieja Nabrdy Plebana Sokólskiego, Parafia iego (według Fundacyey Naszey pierwszey w roku Tysiąc Pięćset Dziewięćdziesiątym Wtorym Dnia szóstego Miesiąca Stycznia pod datą z Wiślicy osobliwym przywileyem poczynioney) tak wielce szeroką będącą, że tak dla odległości Mieysc i wsi, iako dla wielkich i ważnych przyczyn w wypełnianiu Ustaw y Powinności duchownych y dla inszych dusz wiernych Chrześciyańskich ludzi niewczasów Urzędowi Dochody iako przedtym z dawna tam y teraz tym odnowieniem Naszym temu Kościołowi, kaplicom, filiom, Organiście y szpitalowi przez Nas nadane od wszystkich osób Władzy moyey y Iurysdyki wyimniemy (nadayąc) prawu, wolnościom y przywileyom Prawa Dochownego Kościoła Katolickiego Rzymskiego poddaiemy przypisuiemy y włączamy chcąc iednak y wstawiayąc, aby pod obronę Naszą y Władzą podawanie Plebana y Kollacyi Nasze było, które to podawanie Plebana do tego kościoła y prawa Nam samym zastawuiemy i zachowuiemy."
(mab)