1 października odbył się I Rajd Jednośladów Śladami Bohaterów zorganizowany przez Stowarzyszenie Historyczne im. Bohaterów Ziemi Sokólskiej i Jazdę Ducha. Uczestniczyło w nim 17 motocyklistów i ośmiu rowerzystów. Dla rowerzystów było to jednocześnie zakończenie tegorocznego cyklu wypraw rowerowych „z Historią w tle”.
Trasa motocyklistów liczyła ok. 120 km, a rowerzystów - ok. 30 km.
Rajd motocykliści rozpoczęli o godzinie 10 od złożenia kwiatów i zniczy na Sokólskiej Golgocie upamiętniającej wywózki na Sybir mieszkańców regionu. Niemal cztery godziny później od tego samego miejsca swój rajd rozpoczęli cykliści.
Pierwszym przystankiem na motocyklowym szlaku było Surażkowo. Znajduje się tutaj mogiła trzech powstańców styczniowych. Zostali oni pojmani przez kozaków w majątku Konne, gdzie znaleźli schronienie i przywiezieni na to miejsce, a następnie powieszeni na rosnącym do tej pory dębie.
Złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicz na powstańczej mogile, zmówiliśmy modlitwę i minutą ciszy oddaliśmy cześć zamordowanym tu powstańcom. W ten sposób oddawaliśmy cześć tym, którzy chwycili za broń w styczniu roku 1863 na wszystkich naszych przystankach.
Z Surażkowa udaliśmy się do Królowego Mostu. To tutaj znajduje się kościółek pw. św. Anny, w którym zbierali się powstańcy, a po odprawionej mszy wyruszali do walki.
Nieopodal Królowego Mostu na Górze Świętej Anny znajduje się mogiła powstańcza. Napis na kamieniu brzmi: „90-ciu w 1863 r. DAŁO ŻYCIE ZA POLSKĘ”.
Jak twierdzą historycy, jest to błędna interpretacja, gdyż istnieje inne Kołodno i Królowy Most oraz Góra Świętej Anny. Znajdują się te miejscowości na terenach obecnej Białorusi i to tam rozegrała się bitwa, w której śmierć poniosło 90 powstańców. Pewne jest natomiast, że w tej okolicy doszło do potyczki oddziału Edwarda Kiersnowskiego „Groma” w czerwcu 1863 roku, w wyniku której do niewoli trafiło 22 powstańców. Później zostali oni straceni.
Kolejnym przystankiem na motocyklowym szlaku były Waliły i uroczysko Piereciosy, gdzie 29 kwietnia 1863 roku rozegrała się największa bitwa podczas Powstania Styczniowego w Puszczy Knyszyńskiej. Niemal 400-osobowy oddział pod dowództwem Onufrego Duchyńskiego i Walerego Wróblewskiego słabo uzbrojony stoczył nierówna walkę z Moskalami. W walce tej zginęło 32 powstańców, a ich mogiła znajduje się niedaleko miejsca stoczonej walki.
Z uroczyska Piereciosy przez Górany, z których pochodził powstaniec styczniowy Radel udaliśmy się do Szudziałowa, gdzie przy pomniku powstańców styczniowych i listopadowych oddaliśmy cześć pochodzącym z tej ziemi, do których należeli m.in. Wincenty Szuchnicki, Jan i Bazyli Kusewicz.
Nie opuszczając jeszcze Ziemi Szudziałowskiej udaliśmy się w gościnę do państwa Joanny i Stanisława Nicewiczów. Gospodarze ugościli nas przepysznym chlebem wypieczonym przez panią Joasię i innymi specjałami, za co z całego serca im dziękujemy.
I Rajd Jednośladów zakończył się na polanie Nadleśnictwa Czarna Białostocka, gdzie czekali już na nas rowerzyści. Dotarli oni na miejsce odwiedzając po drodze Zespół Szkół Ogólnokształcących na Zielonym Osiedlu. To właśnie stąd Walery Wróblewski z elewami Szkoły Leśnej wyruszył do powstania. Odwiedzili też Las Szyndzielski, w którym swoje obozowisko mieli powstańcy styczniowi.
Przy ognisku, przy pysznej grochówce i kiełbaskach zakończyliśmy nasz pierwszy wspólny rajd. Mamy nadzieję, że impreza tego typu będzie cykliczna o co bardzo prosili uczestnicy tego rajdu.
Krzysztof Promiński
Stowarzyszenie Historyczne im. Bohaterów Ziemi Sokólskiej