Wielotysięczne stada migrujących ptaków wodno-błotnych, zatrzymujące się na rozlewiskach Biebrzy podczas wiosennej wędrówki tworzą jedno z najbardziej widowiskowych zjawisk przyrodniczych, jakie możemy zaobserwować w Biebrzańskim Parku Narodowym i jego okolicy. Jaki ma ono przebieg w tym roku?
Za sprawą kolejnej łagodnej i krótkiej zimy powrót pierwszych ptaków wędrownych nad Biebrzę rozpoczął się już około połowy lutego. Pierwszym zwiastującym wiosnę gatunkiem okazał się w tym roku żuraw. Jego przylot pracownicy Biebrzańskiego Parku Narodowego stwierdzili 19 lutego. To data wprawdzie o sześć dni późniejsza niż w roku ubiegłym, ale i tak znacznie wyprzedzająca średnią, przypadającą na Nizinie Północnopodlaskiej na 27 lutego. Dopiero kilka dni później zaobserwowano przylot pierwszych ptaków wróblowych: szpaka i skowronka.
Innym, powszechnie zauważanym zwiastunem wiosny są obserwacje dzikich gęsi, zwłaszcza lęgowych nad Biebrzą gęgaw. Ponieważ korzystając z łagodnej aury w okresie zimowym część gęgaw (do kilkuset osobników na przełomie stycznia i lutego) zimowała nad Biebrzą, to w ich przypadku trudno wyróżnić datę pojawu pierwszych osobników przylotnych. Z całą pewnością obecnie trwa ich migracja przez dolinę Biebrzy. Świadczy o tym nie tylko silnie zwiększająca się liczebność gęsi nad rzeką, ale i zmiana udziału poszczególnych gatunków w ich ugrupowaniu.
W lutym stada gęsi były zdominowane przez gęgawę, a pozostałe gatunki występowały w nich nielicznie. 1 marca najliczniejsza w dolinie Biebrzy była już gęś zbożowa (3400 osobników), a następnie gęś białoczelna (2000 osobników). Wzrosły tu już także liczebności innych migrujących ptaków wodnych: łabędzia krzykliwego (200 osobników), świstuna (1200 osobników) i rożeńca (280 osobników). Pojawiły się także pierwsze osobniki kolejnych skrzydlatych podróżników: łabędzia czarnodziobego, czapli białej, czajki, siewki złotej i bataliona. Tym samym wiosenny przelot ptaków rozpoczyna się w całej swojej okazałości i zapewne wkrótce będziemy obserwować w dolinie Biebrzy już nie tysiące, a dziesiątki tysięcy osobników.
Wysoka liczebności przelotnych ptaków wodno-błotnych nad Biebrzą może jednak utrzymywać się w tym roku krócej niż w latach poprzednich. Wynika to z niskiego, jak na tę porę roku, stanu wody w Biebrzy i spodziewanego szybszego ustępowania rozlewisk. Kto chciałby przeżyć spektakl ptasiej wędrówki w dolinie Biebrzy, powinien ją odwiedzić jeszcze w marcu.
Zachęcając do wiosennych obserwacji nad Biebrzą trzeba jednocześnie zwrócić uwagę na konieczność prowadzenia ich w sposób etyczny, bez niepokojenia i płoszenia ptaków. Kilka rad jak obserwować gęsi unikając ich płoszenia znaleźć można na stronie internetowej BPN.
Krzysztof Henel
Biebrzański Park Narodowy
Biebrzańskie ptaki (zdjęcia autorstwa Piotra Tałałaja):