Tylko dwa miasta obchodzą rocznicę tamtego wydarzenia. To Sokółka i Sejny.
Dzisiaj w Sokółce wspominano 93. rocznicę Bitwy Niemeńskiej. Przypieczętowała ona zwycięstwo Polaków w kampanii 1920 roku. Historycy zwykli mówić, że była przysłowiową kropką nad "i" po wiktorii odniesionej w połowie sierpnia 1920 roku na przedpolach Warszawy, zwanej Cudem nad Wisłą.
Sokólskie uroczystości rozpoczęła msza w kościele pw. św. Antoniego Padewskiego. Część patriotyczna odbyła się pod Pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Uświetnili ją: Sokólski Pododdział Kawalerii im. 10 Pułku Ułanów Litewskich, Szwadron Kawalerii im. 10 Pułku Ułanów Litewskich z Białegostoku, a także Grupa Rekonstrukcji Historycznej Policja Państwowa 39. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Do Sokółki przyjechali też posłowie: Jarosław Zieliński, Krzysztof Jurgiel i Joachim Brudziński.
- Jeżeli z historii nie wyciągniemy wniosków to jesteśmy skazani na jej powtarzanie - powiedział poseł Jarosław Zieliński. Z kolei Stanisław Małachwiej, burmistrz Sokółki życzył wszystkim, żeby ta uroczystość byłą chwilą zadumy nad przeszłością.
Zebrani pod pomnikiem wysłuchali koncertu Miejskiej Orkiestry Dętej, działającej przy Gimnazjum nr 1 w Sokółce, którą kieruje Leszek Szumczukiewicz.
W mailu do redakcji Krzysztof Promiński z Klubu Historycznego im. kpt. Franciszka Potyrały Oracza z siedzibą w Sokółce, tak oto opisał wydarzenia, jakie miały miejsce na Ziemi Sokólskiej podczas Bitwy nad Niemnem we wrześniu 1920 roku:
Kiedy pod Zaśpiczami 1, 2 i 3 pułk strzelców podhalańskich toczył walki ze zmiennym szczęściem, od strony Kundzina na pomoc przybył 4 pułk strzelców podhalańskich. Żołnierze polscy zatrzymali się pomiędzy wsiami Poniatowicze i Bilminy wśród bagnistych łąk na pagórku zwanym „Ciremuszka”. Gdy dowiedzieli się o tym stacjonujący w Bilminach Rosjanie to poderwali się i doszło do wymiany ognia. Ataki Polaków jak i kontruderzenia krasnoarmiejców nie przynosiły jednak rozstrzygnięcia. Strzelanina trwała około 5 godzin. Kiedy zabrakło już amunicji doszło do walki na bagnety. Rosjanie bronili się zaciekle, ale zmuszeni zostali do wycofania się w stronę Bilmin i Klimówki. Na polu walki pozostało wielu zabitych i rannych.
Po stoczonej zwycięskiej walce, kapral 4 pułku strzelców podhalańskich przebrał się w cywilne ubranie i przeszedł front w celu rozpoznania nieprzyjacielskich stanowisk. Niemałej pomocy udzieliła mu miejscowa ludność. Dzięki jego rozpoznaniu, jeszcze tego samego wieczora podhalańczycy zaopatrzeni już w amunicję okrążyli nieprzyjaciela. Zaskoczenie wśród Rosjan było tak wielkie, że zamiast wydostać się z okrążenia uciekając w stronę Klimówki, ci skierowali się znów w stronę Poniatowicz. Okazało się, że dowódcy krasnoarmiejców mieli małą orientacje w terenie, a atak na śpiących czerwonoarmistów dodatkowo spowodował panikę w ich szeregach. Dzięki szybkiej akcji Polaków do niewoli trafiło setki jeńców. Zdobyto tabory, broń maszynową i zapasy amunicji. Jeńcy zostali odtransportowani piechotą do Białegostoku.
Przebieg walki z ukrycia obserwowali mieszkańcy Poniatowicz. Relacjonując to wydarzenie panu Henrykowi Filkiewiczowi jeden z mieszkańców wsi wspominał, że Polacy odbierali Rosjanom karabiny, a wyjęte zamki wyrzucali w błoto. Pan Alfons Rochalski tak wspomina zwycięską potyczkę: „Ucichło już i poszliśmy z rówieśnikami obejrzeć pobojowisko. Kupa broni, leżeli zabici bolszewicy. Biedne było wojsko sowieckie. Jeńcy zamiast płaszczy okryci byli workami, obuwie to łapcie. W torebkach mieli pieczone kartofle. Nie spodziewali się okrążenia ale zapasy pieczonych kartofli sobie przygotowali. Te kartofle wyjmowali z torebek i w Poniatowiczach jedli”.
Poległych 15 strzelców podhalańskich mieszkańcy Poniatowicz i Bilmin załadowali na furmanki i pochowali przy skrzyżowaniu dróg Malawicze - Klimówka i Bilminy - kolonia Palestyna. Dopiero w listopadzie strzelców wydobyto i w trumnach przeniesiono na cmentarz w Klimówce. To samo uczyniono z Rosjanami pochowanymi na „Ciremuszce”."
(SzW)
Rocznica Bitwy Niemeńskiej w Sokółce. Zdjęcia: