Zagroda państwa Marzenny i Piotra Horsztyńskich we wsi Zwierżany zajęła pierwsze miejsce w tegorocznym konkursie na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim. Żeby do tego doszło, gospodarstwo musiało przejść bardzo długą drogę.
Ich dom jest nie tylko budynkiem z tradycjami, ale także rówieśnikiem niepodległej Polski. W 1919 roku zbudował go powstaniec styczniowy Jerzy Fiedorowicz, wraz synem Wincentym, który był ojcem opisywanych kilka miesięcy temu Jana i Wacława Fiedorowiczów (czytaj więcej: Wybito mu zęby, wyrwano paznokcie i uszkodzono słuch poprzez bicie kolbą pistoletu. Jan Fiedorowicz, ps. „Sokół” oraz Walczył podczas kampanii wrześniowej i uniknął śmierci w Katyniu – historia Wacława Fiedorowicza). Wacław był ostatnim Fiedorowiczem mieszkającym w tym domu i ze względu na pamięć, Piotr Horsztyński powiesił na ścianie budynku jego zdjęcie w ułańskim mundurze.
Dom przez wiele lat był niezamieszkany i z powodu znacznej odległości do najbliższego kościoła, w co drugą niedzielę przyjeżdżał tam ksiądz, by odprawić w nim mszę świętą.
Nieruchomość niełatwo było kupić. Właściciel, jeden z mieszkańców wsi Zwierżany, nie chciał sprzedać zagrody obcemu. Pan Piotr musiał przedstawić swoje drzewo genealogiczne i udowodnić, że sto lat temu w pobliskich Ogrodnikach mieszkali jego przodkowie z gałęzi Naruszewiczów.
Państwo Horsztyńscy starają się nie tylko zmieniać jak najmniej w domu, ale także przywrócić go do dawnej świetności. W tym celu poprosili najstarszą mieszkankę Zwierżan, by opowiedziała jak to wszystko wyglądało przed laty. Wiele rzeczy jednak trzeba było zrobić od nowa - jak na przykład największy pokój, który nie licząc stuletniej sosnowej podłogi, od początku powstania był w stanie surowym. Dziś jest to salon o niesamowitym klimacie, gdzie przez chwilę można poczuć się jak w dawnym dworku szlacheckim.
Domowi klimatu dodają też jego oryginalne, przedwojenne ciekawostki, jak na przykład znajdujące się na drzwiach i ścianach malunki wykonane przez wędrownych artystów.
(edh)
Dom w Zwierżanach. Zdjęcia z archiwum państwa Horsztyńskich: