30 listopada w Borsukowiźnie poświęcony został Krzyż Powstańców. Wcześniej w kościele w Podlipkach odprawiono mszę świętą za wszystkich poległych podczas zrywów narodowych, zwłaszcza za mieszkańców Ziemi Kryńskiej.
Borsukowizna jest związana z bitwą pod Piereciosami, jaka rozegrała się 29 kwietnia 1863 roku. Wyświęcony krzyż upamiętnia śmierć powstańca pochodzącego z Lipowego Mostu, rozstrzelanego 25 kwietnia 1863 r. W tym miejscu Jan Kłusewicz stał na czatach, obserwował teren, gdyż w pobliskim uroczysku „Starzynka” trwała koncentracja wojsk powstańczych. Nieznany konfident doniósł władzom carskim w Krynkach o przygotowaniach powstańczych. Kozacy z Krynek pojmali Kłusewicza i rozstrzelali, a ciało pozostawili na miejscu ku przestrodze dla innych. Mieszkańcy Borsukowizny wraz z powstańcami w nocy wykonali okazały dębowy krzyż i potajemnie go wkopali w miejscu egzekucji, zaś obok pochowano powstańca.
Społeczeństwo z Krynek i okolic włączyło się czynnie do walki w powstaniu.
Józef Radel, rolnik i kowal z Borsukowizny mając 20 lat związał się z ruchem powstańczym. W swojej kuźni potajemnie wykuwał kosy i piki i szable dla powstańców. Uczestnik bitwy pod Piereciosami. Po przegranej walce wydostał się z okrążenia i ukrywał się w uroczysku leśnym Czerwone Bagno i Czortowa Chata koło Sosnowika. Po donosie konfidenta został ujęty przez Kozaków, osadzony w więzieniu. Skazany na 15 lat zsyłki na Syberię. Po odbyciu kary powrócił do wsi w 1878 roku. Zmarł w 1920 roku w wieku 77 lat.
Bazyli Kłusewicz z Lipowego Mostu – za udział w powstaniu torturowany przez Kozaków, nikogo nie wydał.
Konstanty Radziewicz z Podlipek - uczestnik powstania, ranny koło wsi Nowosiółki, uciekł ze szpitala i wrócił do wsi.
Jan Kurcewicz z Krynek – za udział w powstaniu aresztowany i zesłany do smoleńskiej karnej kompanii.
Władysław Bułatewicz z Lipowego Mostu – oddał powstańcom cały swój majątek, za udział w ruchu powstańczym został zesłany na Sybir.
Platon Korybut-Daszkiewicz – dziedzic majątku Górka, za udział w powstaniu aresztowany i osadzony w więzieniu w Grodnie, skąd wyszedł po dwóch latach ciężko chory.
Konrad Korybut-Daszkiewicz – ranny w powstaniu dostał się do niewoli. Skazany na karę śmierci, która została zamieniona na dożywotnią zsyłkę na Sybir do kopalni srebra w Guberni Tobolskiej.
Jan Tadeusz de Virion – za pomoc powstańcom wtrącony do więzienia w Grodnie.
Stanisław de Virion, syn Jana Tadeusza – za pomoc okazaną oddziałom powstańczym wtrącony do więzienia w Grodnie.
* * *
Renowacja mogiły Jana Kłusewicza (koszt wyniósł 12 tys. zł, z czego gmina Krynki wydała 3,2 tys., reszta pochodziła z dotacji Ministerstwaq Kultury) polegała na:
* demontażu istniejącego płotka, kotwy oraz istniejącego krzyża,
* wykonaniu nowego 6-metrowego krzyża z drewna litego zaimpregnowanego,
* wykonaniu chodnika z płytek z granitu palonego,
* ułożeniu wokół chodnika obrzeży betonowych,
* wykonaniu ogrodzenia z 8 słupków żelbetowych, kwadratowych i licowanych płytkami granitowymi połączonymi ze sobą łańcuchem,
* wykonaniu tablicy pamiątkowej.
Na podstawie informacji: „Wielokulturowa Gmina Krynki” publikacja z 2010 roku pod kierunkiem Lucyny Jurkiewicz, wydanym z grantu Urzędu Marszałkowskiego przez BPG Krynki, informacje z Muzeum Powstania Styczniowego w Kopnej Górze
(LJ), gok-krynki.pl,
opr. (pb)
Zdjęcia - GOK w Krynkach: