Nie jest tajemnicą, że silny układ odpornościowy jest niezwykle istotny dla zdrowia całego organizmu. Dotyczy to także starań o dziecko i ciąży, kiedy mechanizmy odporności pozwalają matce i dziecku rozwijać się prawidłowo. Czynniki immunologiczne mają również wpływ na płodność. Ich zaburzenia lub nadpobudliwy układ odpornościowy mogą utrudnić zajście w ciążę i donoszenie ciąży do końca. Jednak postawienie właściwej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia sprawią, że zajście w upragnioną ciążę będzie możliwe.
Za co odpowiada układ odpornościowy?
Główną funkcją układu immunologicznego jest ochrona przed zagrożeniami biologicznymi czy środowiskowymi takimi jak drobnoustroje czy substancje chemiczne. W jego skład wchodzą różne narządy, komórki i białka, które są odpowiedzialne za działanie mechanizmów odporności. Jeśli odporność funkcjonuje poprawnie, chroni organizm przed szkodliwymi substancjami, zarazkami i zmianami w komórkach, które mogłyby spowodować chorobę. Bez układu odpornościowego nie byłaby możliwa walka ze szkodliwymi czynnikami, które dostają się do organizmu z zewnątrz lub ze zmianami, które zachodzą wewnątrz ciała.
Czy układ odpornościowy może mieć wpływ na płodność?
Silny i zrównoważony układ odpornościowy jest niezwykle ważny w czasie ciąży, ponieważ pomaga macicy przyjąć i pielęgnować zarodek. Jest także odpowiedzialny za działanie pewnych naczyń krwionośnych, niezbędnych do wzrostu łożyska. Osłabiony system immunologiczny może nie tylko zwiększać ryzyko chorób, ale też wpływać negatywnie na utrzymanie ciąży. Ponadto w pierwszych tygodniach układ odpornościowy matki jest osłabiony, zatem jego niewydolność zwiększa niebezpieczeństwo infekcji, stanowiących zagrożenie dla mamy i dziecka.
Zaburzenia układu odpornościowego mogą wpływać na płodność na kilka różnych sposobów. W przypadku choroby autoimmunologicznej organizm stara się atakować nie tylko zewnętrzne zagrożenia, ale także własne tkanki, które błędnie identyfikuje jako zagrożenie. W ten sposób powstaje w ciele poważny stan zapalny, który może uniemożliwić owulację. Co więcej, gdy organizm rusza do ataku, zdarza się, że uniemożliwia poczęcie, niszcząc plemniki, a nawet embriony, które postrzega jako zagrożenie. Problem może wynikać z nadaktywności układu odpornościowego. W związku z tym, że poczęcie i ciąża są procesami kontrolowanymi immunologicznie, ewentualne nieprawidłowości mogą stanąć aspirującym rodzicom na przeszkodzie.
Jakie badania wykażą nieprawidłowości immunologiczne?
W przypadku osób, które nie wiedzą o żadnych problemach z układem odpornościowym, a mimo to doświadczają niepłodności, nawracających poronień lub niepowodzeń w zapłodnieniu in vitro, diagnozę stawia się po przeprowadzeniu badań.
W przypadku niewyjaśnionej niepłodności lekarz ginekolog może dać skierowanie do immunologa, aby wykonać badania w kierunku zaburzeń układu odpornościowego. Taka diagnostyka jest również sugerowana parom, u których wcześniej występowały choroby o podłożu immunologicznym lub które mają w rodzinie krewnych z chorobami autoimmunologicznymi. Wśród badań wykonywanych u par starających się o dziecko można wymienić:
• u kobiet - badania w kierunku przeciwciał i aktywności cytotoksycznej komórek NK (z ang. natural killers - naturalni zabójcy), a także profil cytokinowy oraz ocenę subpopulacji limfocytów T, limfocytów B, komórek NK i obecności przeciwciał blokujących,
• u mężczyzn - badania nasienia pod kątem obecności leukocytów, mogących świadczyć o stanie zapalnym oraz przeciwciał przeciwplemnikowych.
Rutynowe badania immunologiczne obejmują również morfologię krwi, próby wątrobowe, badanie ogólne moczu oraz ocenę poziomu TSH i hormonów tarczycy. Postawienie prawidłowej diagnozy pozwoli rozpocząć leczenie. Terapia może polegać na immunizacji limfocytami partnera, której celem jest aktywizacja układu odpornościowego kobiety lub na dożylnych wlewach immunoglobulin. (leczenie kontrowersyjne, nie polecam go pacjentom).
dr n. med. Małgorzata Jarosz – Immunolog
https://www.invimed.pl/lekarze/malgorzata-jarosz
Doktor Małgorzata Jarosz to absolwentka Akademii Medycznej w Gdańsku, specjalista immunolog i pediatra. W klinice InviMed w Gdyni konsultuje immunologicznie pary, którym nie udaje się zajść w ciążę naturalnie lub mają już za sobą pierwsze niepowodzenia w terapii IVF.
Ma rozległą wiedzę, którą nieustannie poszerza. Jej wysokie kompetencje potwierdza uzyskany w 2008 roku tytuł doktora nauk medycznych. Ceniona za profesjonalizm, rzeczowe podejście i umiejętność przystępnego tłumaczenia zagadnień związanych z immunologią człowieka.