Dziś w siedzibie Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku odbyła się uroczystość wręczenia działaczom opozycji antykomunistycznej Krzyży Wolności i Solidarności. Są one nadawane za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w PRL. Wśród wyróżnionych był m.in. ks. Wacław Lewkowicz.
Krzyżem Wolności i Solidarności odznaczonych zostało 13 osób. Dodatkowo jedno odznaczenie przyznano pośmiernie. Uroczystość poprowadził naczelnik Oddziałowego Archiwum IPN w Białymstoku Wojciech Fedorowicz. W imieniu Prezydenta RP Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył zastępca prezesa IPN Karol Polejowski.
- Dzięki odznaczonym osobom mogę dzisiaj powiedzieć, że żyję w Polsce wolnej, niepodległej i demokratycznej. Krzyż wolności i solidarności, ustanowiony tuż przed trzydziestą rocznicą utworzenia NSZZ Solidarność, to skromny wyraz hołdu, który składa państwo polskie tym, którzy walczyli o to, aby Polska odzyskała niepodległość. Dzisiejsi udekorowani, reprezentują różne środowiska, różne są ich życiorysy. W latach osiemdziesiątych, kiedy większość z dzisiaj odznaczonych prowadziła swoją działalność, to byli ludzie w kwiecie wieku. Ludzie, którzy musieli podjąć najważniejszą decyzję po 13 grudnia 1981 roku - czy walkę wcześniej zapoczątkowaną kontynuować, czy zaprzestać jej. Ci, których odznaczamy, okazali hard ducha i niezłomność. Postawiali swoje zdrowie i życie na szali walki o wolną Polskę - mówił podczas uroczystości Karol Polejowski.
Wśród wyróżnionych był m.in. ks Wacław Lewkowicz. W latach 1977–87 był notariuszem kurii arcybiskupiej w Białymstoku, od początku lat 80. wspierał „Solidarność”. Obok ks. Witolda Pietkuna od września 1981 r. do 1987 r. był duszpasterzem białostockiej „S”.
Po 13 XII 81 r. pomagał ukrywającym się związkowcom. Od pierwszych dni stanu wojennego, m. in. dzięki jego życzliwości, mogli oni liczyć na schronienie na plebanii parafii p.w. św. Rocha, a od lutego 1982 r. na plebanii parafii p.w. Wniebowzięcia NMP w Białymstoku. Ponadto ks. Wacław Lewkowicz z ramienia kurii nadzorował podział pomocy charytatywnej, udzielał wsparcia internowanym i ich rodzinom, prowadził ewidencję internowanych i zwolnionych z pracy. Celebrował wiele nabożeństw z okazji rocznic patriotycznych, czy mszy za Ojczyznę.
W głoszonych kazaniach upominał się o więźniów politycznych, nawoływał do wspierania ich przez społeczeństwo, do narodowej solidarności, domagał się ukarania winnych za wydarzenia z grudnia 1970 r. na Wybrzeżu, wspominał pomordowanych w Katyniu, przypominał ks. Jerzego Popiełuszkę, podważał wiarygodność procesu toruńskiego, krytykował sytuację gospodarczą. Pełnił funkcję łącznika między Regionalną Komisją Wykonawczą (organ podziemnych struktur „Solidarności”), a biskupem-administratorem Archidiecezji Wileńskiej z siedzibą w Białymstoku. Ułatwił w ten sposób realizację tych przedsięwzięć opozycji, które wymagały wsparcia ze strony Kościoła.
W latach 1978–87 kilkakrotnie był wzywany do Urzędu ds. Wyznań. Władze wojewódzkie wielokrotnie wyrażały wobec biskupa Edwarda Kisiela niezadowolenie z powodu działalności ks. Wacława Lewkowicza.
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku, przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Źródłem uchwalenia Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.
bialystok.ipn.gov.pl
opr. (or)
Zdjęcia - bialystok.ipn.gov.pl: