Wyłaniający się z nagle z mgły lub ciemności człowiek na drodze, to dla kierowcy przerażające doświadczenie. Czy w takiej sytuacji człowiek jest widoczny czy widzialny? A z czym mamy do czynienia podróżując w nocnej mgle?
Wykrywanie obiektu wymaga kontrastu między nim a tłem. Obiekt musi być jaśniejszy lub ciemniejszy niż jego otoczenie. W trudnych warunkach pogodowych ujrzymy człowieka, gdy się jakoś z nich wyłoni. Może tu mieć znaczenie kolor ubioru i oświetlenie – tak powstaje widoczność. Meteorolodzy zajmują się widzialnością, czyli stopniem przeźroczystości powietrza. Określają ją w metrach i kilometrach. Widzialność wpływa na widoczność.
Widzialność pozioma to graniczna odległość, przy której obserwowany ciemny obiekt w pobliżu horyzontu jest jeszcze widoczny i rozpoznawalny na tle nieba, chmur lub zmętnienia atmosferycznego. Zależy ona wyłącznie od przeźroczystości powietrza. Głównymi składnikami powietrza, które ograniczają widzialność w atmosferze są produkty kondensacji pary wodnej i aerozole. Widzialność określana jest i w dzień i w nocy.
W praktyce pomiarowej stacji meteorologicznych do określenia widzialności stosowana jest wizualna metoda reperów terenowych (charakterystycznych obiektów oddalonych od stacji) w przedziale od 50 m do 50 km. Od 2002 roku w służbie obserwacyjno-pomiarowej IMGW-PIB widzialność mierzona jest przez czujnik stacji automatycznej metodą pośrednią. Jest długością ścieżki w atmosferze, potrzebnej na zredukowanie strumienia świetlnego promieniowania emitowanego przez lampę żarową o temperaturze 2700 K do 0.05 jego wartości początkowej.
We mgle długość tej ścieżki wynosi poniżej 1 km. Przy bardzo dużym nagromadzeniu kropelek wody widzialność może być poniżej 50 m. W takiej mgle tracimy punkty odniesienia i nie mamy poczucia upływu czasu. Kierowca, który widzi jeszcze trzy białe pasy linii przerywanej, wytyczającej środek jezdni lub rozdzielającej pasy ruchu, musi wiedzieć, że widzialność jest w granicach 25-30 m. Jeżeli podczas jazdy widać na raz nie więcej niż dwa białe odcinki przerywanej linii, widzialność wynosi tylko nieco ponad 10 m.
Chętniej używane pojęcie widoczności zależy zarówno od widzialności jak i od takich innych czynników jak barwa, rozmiary, oświetlenie obserwowanego obiektu. I tak, przy słabej widzialności wywołanej mgłą, samochód o ciemnej karoserii będzie bardziej widoczny niż samochód jasny, którego kolor będzie zlewał się z tłem. Natomiast widoczność obydwu polepszy się znacznie po włączeniu świateł. Tablica rejestracyjna przy każdej widzialności będzie lepiej widoczna po oczyszczeniu jej z kurzu, błota, śniegu.
O zmierzchu znaki drogowe czy reklamy staną się widoczne, gdy zostaną oświetlone lub same będą świecić. I odwrotnie – przy dostatecznie dobrej początkowo widoczności podczas jazdy np. w nocy – pojawienie się aureoli wokół świateł samochodu świadczy o pogarszaniu się przeźroczystości powietrza, występowaniu mgły, zamglenia lub opadów. Obiekty mogą być widoczne lub niewidoczne, widoczne słabo lub częściowo - widoczności zmierzyć się nie da.
Barbara Jakubowska
Autorka bloga „Pogoda z Bajką” jest naukowcem, meteorologiem Centralnego Biura Prognoz Meteorologicznych Zespołu w Białymstoku. Często możemy ją usłyszeć w Polskim Radiu Białystok. Ma także profil na Facebooku, gdzie opisuje zjawiska pogodowe.