Dla wszystkich stworzeń na Ziemi nie ma nic bardziej fundamentalnego niż długość dnia i ilość światła dziennego. Żyjąc jednak w świecie nasyconym sztucznym oświetleniem, nie niepokoimy się o brak Słońca na niebie. Wiemy, że po wielu dniach pochmurnej pogody, nastanie w końcu taki dzień, kiedy rozchmurzy się i Słońce będzie z nami. Dla każdego mieszkańca Ziemi światło odgrywa ważną rolę. Postrzegamy obiekt, ponieważ światło odbija się od niego i trafia do naszych oczu. Spróbujmy zobaczyć siebie w lustrze lub poczytać książkę w ciemnym pokoju!
Każdego dnia Słońce porusza się po naszym niebie w taki sam sposób jak gwiazdy. Wynurza się gdzieś wzdłuż wschodniego horyzontu i chowa się gdzieś na zachodzie. Lokalizacja ścieżki naszej gwiazdy zmienia się wraz z porami roku. Linia krzywa utworzona na nieboskłonie przez punkty, w których znajduje się Słońce widziane z określonego punktu codziennie o tej samej godzinie przez cały rok, nazywa się analemmą i ma kształt smukłej ósemki, w której dolna część, związana z okresem jesieni i zimy na półkuli północnej, jest większa od górnej. Analemma, zawierająca obraz zaćmienia Słońca to tutulemma. Na Marsie tor Słońca, obserwowany w ten sam sposób, miałby kształt łzy.
Migotanie, mruganie lub scyntylacje gwiazd - to jak podaje Wikipedia - termin używany ogólnie na określenie zmian pozornej jasności, pozycji lub koloru jasnych, odległych obiektów obserwowanych poprzez atmosferę. Gwiazdy - te duże świecące masy gazu - znajdują się tak daleko, że widzimy je na nocnym niebie jako punkty. Migotanie gwiazd można zauważyć w pogodną noc nawet bez użycia specjalistycznych przyrządów do obserwacji nieba. Podobny efekt można dostrzec w ziemskich źródłach światła: migocze zmiennym blaskiem powietrze nad świecą, kominkiem, latarnią uliczną, obraz powietrza nad rozgrzaną drogą, pustynią faluje lub drga. To szybkie zmiany temperatury, a co za tym idzie gęstości powietrza powodują te zjawiska.
Atmosfera pod względem temperatury i wilgotności jest bardzo niejednorodna. Masy powietrza o różnej gęstości przemieszczają się i mieszają się ze sobą, powodując nieustannie niewielkie, ale częste zmiany współczynnika refrakcji, a co za tym idzie odchylenia od prostoliniowego biegu promieni. W ten sposób światło gwiazd podlega krótkotrwałym wahaniom co do kierunku i jasności, które wywołują w oku wrażenie drgania i błyskania gwiazd.
Dużo migoczących gwiazd wskazuje na bardzo niestabilny, burzliwy stan warstw atmosfery w górze. Światło gwiazd przebijające się przez te warstwy podlega turbulencyjnym ruchom powietrza. Turbulencja dynamiczna wynika między innymi z różnic w prędkości przemieszczania się poszczególnych strumieni powietrza. Migotanie gwiazd może wskazywać na obecność nad naszymi głowami prądu strumieniowego. A pojawienie się prądu strumieniowego, zwłaszcza po wielodniowym okresie pięknej pogody, oznacza zmiany w aurze.
Zmiany w aurze nie są spodziewane, gdy światło gwiazd jest spokojne. Jednak brak mieszania w atmosferze w chłodnej porze roku prowadzi do mroźnej pogody. W przestrzeni kosmicznej, gdzie nie ma atmosfery, gwiazdy nie migoczą. To dlatego Kosmiczny Teleskop Hubble'a może produkować wspaniałe, ostre obrazy Wszechświata.
10.11.2016
Barbara Jakubowska
Autorka bloga „Pogoda z Bajką” jest naukowcem, meteorologiem Centralnego Biura Prognoz Meteorologicznych Zespołu w Białymstoku. Często możemy ją usłyszeć w Polskim Radiu Białystok. Ma także profil na Facebooku, gdzie opisuje zjawiska pogodowe.